Koenzym Q10 - 14 faktów o właściwościach i działaniu

Znany jest pod kilkoma nazwami i oznaczeniami. Koenzym Q10 określany bywa CoQ10, ubichinon, ubichinol, witamina Q10, eliksir młodości. Poniżej przedstawiamy 12 faktów dotyczących koenzymu Q10 pozwalających zrozumieć jego szerokie możliwości. Zebraliśmy je i skrótowo opisaliśmy.  Na temat każdego z nich można by napisać nie jeden obszerny artykuł.

Krótka historia koenzymu Q10 

Koenzym Q10 odkryto już ponad 80 lat temu, badania określające jego wpływ na organizm człowieka nadal trwają. Już teraz jego możliwości lecznicze są całkiem spore. 

• Koenzym Q10 został odkryty w 1957 roku przez amerykańskiego biochemika Fredericka L. Crane'a i jego zespół w mitochondriach serca wołowego na Uniwersytecie Wisconsin–Madison. Zidentyfikowali oni substancję jako składnik kluczowy w produkcji energii w komórkach.
• W 1958 roku kolejny naukowiec, Karl Folkers, wraz z zespołem z firmy Merck, dokładnie określił chemiczną strukturę Q10 i nadali mu nazwę „ubichinon”, odnosząc się do jego wszechobecności (ubi) w żywych organizmach i jego chemicznej natury jako chinonu.
• W latach 60. i 70. XX wieku przeprowadzono szereg badań, które wykazały znaczenie koenzymu Q10 w łańcuchu oddechowym i produkcji energii w komórkach, a także jego potencjalne korzyści jako antyoksydantu.
• Od lat 80. koenzym Q10 zaczął być komercyjnie produkowany jako suplement diety. Jego popularność wzrosła, gdy badania zaczęły sugerować jego korzystny wpływ na zdrowie serca, skóry oraz możliwe działanie przeciwstarzeniowe.
• Do dziś trwają intensywne badania nad koenzymem Q10, szczególnie w kontekście chorób neurodegeneracyjnych, funkcji serca, a także ogólnego wpływu na zdrowie i długowieczność.

Fakt 1. Co niszczy Koenzym Q10 w organizmie?  

• Wiek. Koenzym Q10 syntezowany jest przez organizm ludzki w wątrobie z fenyloalaniny i tyrozyny. Naturalną produkcję koenzymu Q10 w organizmie wspierają kwas foliowy i witaminy z grupy B. Z wiekiem naturalna produkcja koenzymu Q10 w organizmie maleje. To jedna z przyczyn, dla których suplementacja Q10 staje się popularna wśród osób starszych.
• Niektóre leki, szczególnie statyny. Używane do obniżania cholesterolu, są znane z tego, że mogą obniżać poziomy koenzymu Q10 w organizmie. Leki na nadciśnienie i chemioterapeutyki również mogą wpływać na poziomy Q10.
• Choroby przewlekłe. Choroby takie jak choroba serca, cukrzyca, i choroby neurodegeneracyjne mogą być związane z obniżonymi poziomami Q10.
• Stres oksydacyjny. Nadmierna ekspozycja na wolne rodniki, które są produktem ubocznym normalnego metabolizmu, ale również mogą być wynikiem ekspozycji na zanieczyszczenia, palenie tytoniu, promieniowanie UV i inne czynniki środowiskowe, może wyczerpać zasoby antyoksydantów, w tym koenzymu Q10.
• Niezdrowa dieta. Dieta uboga w składniki odżywcze, witaminy i minerały może również przyczyniać się do niższych poziomów Q10. Dieta bogata w przetworzone produkty i uboga w świeże owoce i warzywa może nie dostarczać wystarczającej ilości substancji potrzebnych do syntezy Q10.
• Nadmierne wysiłki fizyczne. Intensywny wysiłek fizyczny może zwiększyć zapotrzebowanie na Q10, prowadząc do jego szybszego wyczerpania w organizmie.
• Stres i przewlekłe zmęczenie. Stres, zarówno fizyczny jak i psychiczny, może wpływać na metabolizm i zwiększać zapotrzebowanie na Q10

Fakt 2. Koenzym Q10 to prawdziwy eliksir młodości

Koenzym Q10 odgrywa ogromną rolę w funkcjonowaniu i kondycji skóry. 

Badania potwierdzają, że suplementacja koenzymu Q10 jest znakomitą formą terapii redukującej zmarszczki. Codzienne przyjmowanie 60 mg koenzymu Q10 daje widoczne efekty już po dwóch tygodniach. 

Dodatkowo koenzymu Q10 pośrednio odpowiada za syntezę kolagenu i elastyny - białek odpowiedzialnych za jędrność i elastyczność skóry. Ich niedobór znacznie przyspiesza proces powstawania zmarszczek i starzenia się skóry.

Możesz szukać suplementów diety, który zawierają hydrolizowany kolagen i koenzym Q10, ale przekraczają one cenę 350 zł, dlatego bardziej ekonomicznym rozwiązaniem będzie wybór dobrego kolagenu i Koenzymu Q10 osobno. 

Na urodę polecamy najczęściej wybierany przez Klientów WybieramyKolagen.pl suplement diety Kolagen PRO oraz Koenzym Q10 Skoczylas uzupełniony o oleje z wiesiołka i ogórecznika, chroniące skórę przed procesami starzenia. 

Fakt 3. Pokarmy z dużą zawartością koenzymu Q10

Produkt i zawartość koenzymu Q10 w mg/100 g

• Mięso renifera – 15,7
• Serce wieprzowe – 12,6
• Serce wołowe - 11,3
• Wątroba wołowa – 3,9
• Wołowina – 3,65
• Wątroba wieprzowa – 2,27
• Wieprzowina, szynka – 2
• Kurczak – 1,4
• Jaja – 0,12
• Ser edam – 0,12

[Źródło: https://www.researchgate.net/figure/Contents-of-coenzyme-Q10-and-creatine-in-meat-and-animal-origin-products_tbl5_335374753]  

Fakt 4. Koenzym Q10 wspomaga pracę serca i układu krwionośnego

Serce to jedno z miejsc, gdzie stężenie koenzymu Q10 jest największe w organizmie. Wynika to z ogromnego zapotrzebowania mięśnia sercowego na energię.

Rolę jaką odgrywa koenzym Q10 w chorobach serca potwierdzono wieloma badaniami zarówno na zwierzętach jak i na ludziach.

W przebiegu niewydolności serca, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej czy dusznicy bolesnej obserwowany jest znaczny niedobór koenzymu Q10 zarówno we krwi, jak i w mięśniu sercowym.

Przez 10 lat prowadzono badania, które wykazały że suplementacja koenzymu Q10 doskonale uzupełnia jego rezerwę w organizmie oraz pozwala na produkcję energii w wystarczającej ilości. Dzięki temu poprawia się stan zdrowia pacjentów i polepsza jakość ich życia.

Usprawnienie pracy mięśnia sercowego ogranicza ryzyko uszkodzeń innych tkanek i narządów, do których może dojść w następstwie niewydolności serca, a czego skutkiem może być nawet przedwczesna śmierć.

Fakt 5. Q10 wspomaga pracę układu odpornościowego

Koenzym Q10 zwiększa aktywność i ilość komórek NK, czyli naturalnych zabójców (ang. Natural Killers). NK w kontakcie, np. z komórkami nowotworowymi inicjują ich naturalny proces kontrolowanej destrukcji.

Ponadto są badania sugerujące, że suplementacja koenzymu Q10 wpływa na zwiększenie ilości makrofagów - komórek stymulujących odpowiedź immunologiczną organizmu.

Fakt 6. Witamina Q10 z witaminą E chroni przed miażdżycą

Działanie synergiczne z witaminą E koenzymu Q10 pozwala na lepszą niż w przypadku samej witaminy E ochronę lipoprotein (np. cholesterol LDL czy HDL) przed oksydacją.

Należy bowiem wiedzieć, że zbyt duża ilość wolnych rodników znacząco wpływa na podwyższony poziom lipoprotein LDL - tak zwanego złego cholesterolu.

Fakt 7. Koenzym Q10 wspomaga profilaktykę i terapię antynowotworową

Z przeprowadzonych badań wynika, że pacjenci z chorobą nowotworową zazwyczaj mają niższy poziom koenzymu Q10 od osób zdrowych.

Suplementując koenzym Q10 nie wyleczymy się z raka. Możemy jednak w sposób znaczący poprawić skuteczność stosowanych środków, wspomóc chemioterapię oraz wzmocnić odporność.

Fakt 8. Koenzym Q10 zapobiega migrenom

Potwierdzono badaniami, że migrenom towarzyszy nieprawidłowe funkcjonowanie mitochondriów. Dla ich prawidłowego działania niezbędny jest koenzym Q10.

Zaobserwowano, że wielu pacjentów cierpiących na migrenowe bóle głowy ma znaczny niedobór koenzymu Q10.

Suplementacja koenzymu Q10 w dawce 150 mg na dobę zmniejsza liczbę i intensywność napadów migrenowych.

Fakt 9. Witamina Q10 wpływa na kondycję dziąseł

Badania potwierdzają, że pacjenci zmagający się z chorobą przyzębia zwaną parodontopatią mają obniżony poziom koenzymu Q10.

Suplementacja koenzymu Q10 w dawce 2 razy dziennie 25 mg przez okres trzech tygodni lub aplikacja go bezpośrednio do kieszonek przyzębnych przez sześć tygodni skutkują znaczącą poprawą stanu dziąseł oraz zmniejszeniem kieszonek.

Fakt 10. CoQ10 chroni układ nerwowy

Silne działanie antyoksydacyjne koenzymu Q10 pomaga w zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym takim jak choroba Alzheimera czy Parkinsona.

Wyniki badań pokazują także, że obniżony poziom koenzymu Q10 wiąże się z zaburzeniami funkcji poznawczych. Suplementacja może więc poprawić funkcjonowanie starszych pacjentów w życiu codziennym. 

Fakt 11. Ubichinon - "Wszechobecny"

Mówiąc o koenzymie Q10, nie można pominąć jego innej nazwy - ubichinon. Przedrostek ubi- oznacza wszechobecny, a chinon to przedstawiciel konkretnej grupy związków chemicznych - chinonów. Nazwa ta odnosi się więc do budowy jego cząsteczki i występowania.

Fakt 12. Koenzym Q10 posiada dwie aktywne formy

Koenzym Q10 występuje fizjologicznie w dwóch aktywnych formach - stanach redoks. Formy te mogą się przekształcać między sobą. 

• Pierwsza forma  to wspomniany ubichinon. Jest on formą utlenioną, czyli taką, która zawiera atomy (cząsteczkę) tlenu.  Pełni on kluczową rolę w metabolizmie energetycznym komórki, odpowiada za syntezę ATP (główny nośnik energii w komórkach).
• Druga forma (zredukowana) ubichinol to przeciwutleniacz. Najprościej mówiąc jest to forma pozbawiona tlenu, która bardzo chce uzupełnić ten brak. Dlatego łapie cząsteczki tlenu, które mogłyby zaatakować inne cząsteczki (tak, te cząsteczki tlenu to... wolne rodniki!).

Jak widać obie formy pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Nie ma więc prostej odpowiedzi, która jest lepsza czy ważniejsza.

W zależności od tego, czy koenzym Q10 znajduje się we krwi czy w mitochondriach, przekształca się do formy, która jest potrzebna w konkretnej sytuacji.

We krwi i limfie znajduje się ubichinol ponieważ istotniejsze dla nich są właściwości antyoksydacyjne Q10. W mitochondriach zaś koenzym Q10 wspiera procesy metabolizmu energetycznego, przekształcając się nieustannie między ubichinonem a ubichinolem.

Fakt 13. Ubichinol to antyutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach

Ubichinol (zredukowana forma koenzymu Q10) to jedyny przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach i syntezowany w organizmie, który dzięki enzymom może się ciągle regenerować z formy utlenionej (z ubichinonu) do zredukowanej (ubichinolu).

Wiąże wolne rodniki tlenowe, zapobiega uszkodzeniu białek i DNA, zapobiega peroksydacji lipidów.

Fakt 14. Koenzym Q10 działa synergicznie z witaminą E

Działanie synergiczne polega na sumowaniu się działania dwóch różnych składników i uzyskania większej wartości, niż z ich sumy.

Koenzym Q10 (w formie ubichinolu) działając razem z witaminą E najskuteczniej odtruwa komórki z toksyn oraz pomaga się ich skutecznie pozbyć.

Dodatkowo koenzym Q10 a wraz witaminą E zapobiega wytwarzaniu kolagenazy - enzymu odpowiedzialnego za proces rozpadu kolagenu.

Pośrednie działanie antyoksydacyjne koenzymu Q10 (ubichinolu) polega na regenerowaniu witaminy E obecnej w błonach komórkowych z formy utlenionej (rodnika) z powrotem do formy aktywnej biologicznie (alfa-tokoferolu).

Działanie koenzymu Q10 nie jest uzależnione od występowania witaminy E (alfa-tokoferolu) w błonach komórkowych, ale jego obecność pozwala na ich lepszą ochronę przed oksydacją.

Testy na niedobór koenzymu Q10

Istnieją trzy główne sposoby sprawdzenia, czy masz niedobór CoQ10:

• Chromatografia cieczowa: analizuje poziom CoQ10 w surowicy krwi za pomocą badania krwi. Normalny poziom we krwi wynosi od 0,8 do 1,2 mg/l. D
• Biopsja mięśni: próbka tkanki mięśniowej jest wykorzystywana do oceny poziomu i aktywności mitochondriów w tkance.
• Płyn mózgowo-rdzeniowy: próbka płynu mózgowo-rdzeniowego jest analizowana pod kątem poziomu CoQ10 w mózgu w przypadku chorób neurodegeneracyjnych.

Koenzym Q10 - który wybrać? 

Zdrowie zaczyna się od świadomych wyborów. Jeśli te informacje zainspirowały Cię do zadbania o siebie w nowy sposób, rozważ dodanie koenzymu Q10 do swojego codziennego jadłospisu. Wspieraj swoje serce, skórę, i ogólne samopoczucie z tym potężnym antyoksydantem.

Wybór odpowiedniego suplementu diety z koenzymem Q10 powinien być uwarunkowany czystością i jakością, dawką koenzymu Q10 popartą badaniami, formą preparatu i odpowiednią ceną. 

Koenzym Q10, który polecają eksperci od kolagenu to Koenzym Q10 Skoczylas uzupełniony o oleje z wiesiołka i ogórecznika, chroniące skórę przed procesami starzenia. 

 

BIBLIOGRAFIA

1. Siemieniuk, E. Skrzydlewska, „Koenzym Q10 – biosynteza i znaczenie biologiczne w organizmach zwierząt i człowieka”,
2. Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej AM w Białymstoku, „Postępy Hig Med. Dosw. (online)”,(2005), 59, 150-159
3. Gałka U, Ogonowski J. Koenzym Q – powstawanie, właściwości i zastosowanie w preparatach kosmetycznych. LAB 2015;15:14-21.
4. Danysz A. Koenzym Q10 i jego rola w lecznictwie. Wyd. Hedat. Warszawa, 2000.
5. Yuan Y, Tian Y, Yue T., Improvement of coenzyme Q10 production: mutagenesis induced by high hydrostatic pressure treatment and optimization of fermentation conditions. J Biomed Biotechnol., 2012
6. Pravst I, Zmitek K, Zmitek J., Coenzyme Q10 contents in foods and fortification strategies. Crit Rev Food Sci Nutr., 2010
7. S. Siebrecht, Coenzyme Q10 and ubiquinol for physical performance