Co na ból stawów?

Bóle stawów i mięśni dotykają chociaż czasem każdego z nas. Mogą być spowodowane chorobą lub urazem mechanicznym. W artykule opiszemy uniwersalne sposoby na bóle stawów. Niezależnie od przyczyny będą wsparciem lub uzupełnieniem farmakoterapii.

Dowiedz się więcej o tym, co powoduje ból stawów.

Aktywność fizyczna i obniżenie masy ciała a ból stawów

Aktywność fizyczna stanowi integralny element leczenia bólu stawów. Odpowiednie ćwiczenia są nie tylko bezpieczne, ale też polepszają ich ruchomość, wzmacniają otaczające je mięśnie. Zmniejszają ból stawów oraz sztywność. 

Należy pamiętać, że zarówno dyscypliny sportowe, jak i ćwiczenia nie powinny obciążać stawów. Najlepiej sprawdzą się pływanie czy jazda na rowerze.

Dobrym rozwiązaniem na ból stawów są również ćwiczenia pod okiem specjalisty - fizjoterapeuty lub zajęcia grupowe, np. joga czy pilates.

Kolagen na ból stawów

Bardzo dobrym sposobem na ból stawów jest suplementacja. Preparaty zawierające kolagen i witaminę C, siarczan glukozaminy, MSM czy kwas hialuronowy będą regenerować chrząstkę stawową. Należy jednak zwracać uwagę na skład, jakość i dawki wybieranych produktów.

• Badanie z 2008 roku weryfikowało wpływu hydrolizatu kolagenu na stawy u pacjentów bardzo aktywnych fizycznie skarżących się na ból stawów. Badanie było podwójnie zaślepione, placebo i trwało 24 tygodnie. Pacjenci otrzymywali 10 g hydrolizatu kolagenu lub placebo. Otrzymane wyniki potwierdziły, że doustne stosowanie hydrolizatu kolagenu przez okres 24 tygodni przynosi poprawę w funkcjonowaniu stawów (zmniejszenie bólu, poprawa ruchomości). Jednocześnie potwierdza, że suplementacja powinna trwać dłużej niż 3 miesiące [1].
• Badanie z 2016 roku dostarczyło dowodów, że hydrolizat kolagenu (Peptan) wykazuje właściwości chondroregeneracyjne i przeciwzapalne w kontekście pourazowego zwyrodnienia staw kolanowego u myszy (OA kolana) [2].
• Badanie z prowadzone w 2016 roku w północnych Indiach wykazało, ze składnik odżywczy zawierający niezdenaturowany kolagen typu II, znacząco poprawiał funkcję stawu kolanowego do 180. dnia w porównaniu z placebo oraz był dobrze tolerowany [3].

Sięgając po suplementy najwyższej jakości mamy pewność, że zawarty w nich kolagen będzie dobrze przyswajalny, a efekty szybsze i bardziej widoczne. 

ZAOBACZ NAJLEPSZE KOLAGENY NA STAWY

RANKING KOLAGENÓW NA STAWY

Suplementacja kolagenu na stawy musi być systematyczna i trwać 3 - 6 miesięcy. Suplementację należy także powtarzać ponieważ organizm nie produkuje, ani nie magazynuje kolagenu na zapas.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w leczeniu bólu stawów

Niesteroidowe leki przeciwzapalne to chyba najbardziej znana i najczęściej kupowana grupa leków przeciwbólowych.

NLPZ często są stosowane pomocniczo w celu zmniejszenia bólu stawów i sztywności. Często są także wypisywane przez lekarzy na receptach. Chociaż wiele z nich dostępnych jest bez recepty należy pamiętać, że niewłaściwe stosowanie każdego leku może powodować zagrożenie naszego zdrowia, a nawet życia. Nie bez powodu każda reklama leku zawiera taką formułkę.

• W przypadku długotrwałego leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, należy monitorować wskaźniki krwi oraz czynność wątroby i nerek.
• Najczęstsze działania niepożądane NLPZ pojawiają się ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, wymioty, krwawienia). Dlatego powinny być stosowane przez maksymalnie krótki okres czasu.
• Szczególną ostrożność powinni zachować pacjenci z chorobą wrzodową żołądka, zaburzeniami funkcji nerek oraz po przebytym udarze czy zawale.
• Osoby starsze, cierpiące często nie tylko na ból stawów, ale inne choroby współistniejące (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, itp.) powinny przed rozpoczęciem stosowania NLPZ skontaktować się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniego leku.
• Kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz planujące ciążę powinny sprawdzić czy w danym okresie mogą stosować konkretny lek.
• Niektóre NLPZ mogą powodować wady płodu lub okresowe zaburzenia owulacji.

Bezwzględnie należy zwracać uwagę na substancję czynną zawartą w leku. Wiele produktów leczniczych zawiera tą samą substancję czynną choć nazwy handlowe są zupełnie inne. Dla przykładu - ibuprofen występuje na rynku w kilkunastu różnych preparatach (Ibum, Nurofen, Ibuprofen-Pabi, Ibalgin, Dolgit). Ponadto - ta sama substancja czynna może być zawarta w leku dostępnym zarówno bez recepty (w mniejszej dawce) i w leku na receptę (w większej dawce).

W tabeli poniżej zestawione zostały najpopularniejsze substancje należące do NLPZ. Podano przykłady ich nazw handlowych dostępnych bez recepty (OTC), na receptę (Rx), w różnych postaciach (doustnych, na skórę - maści, żeli). Informacje zawarte w tabeli są jedynie orientacyjne. Chcąc rozpocząć dłuższe stosowanie tych leków, należy skontaktować się z lekarzem. Po przeprowadzeniu wywiadu dobierze on odpowiedni i bezpieczny lek. Rozważy czy korzyści wynikające ze stosowania przewyższają ryzyko działań niepożądanych.

 

Leki do stosowania zewnętrznego przy bólu stawów

Wśród leków na bóle stawów do stosowania zewnętrznego znajdują się maści, żele, spraye oraz plastry. W większości zawierają w swoim składzie niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Maści, kremy, żele na ból stawów

Wszystkie trzy formy aplikowane są na skórę. Działają miejscowo przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Badania przeprowadzone in vitro na ludzkiej skórze pokazują, że substancje czynne wchłaniają się w zdecydowanie większym stopniu z żelu niż z maści czy kremu.

• Żele stanowią największą grupę wśród NLPZ do stosowania zewnętrznego. Głównie na ból mięśni i stawów. Wykazują podobną skuteczność jak leki doustne, ale pozwalają znacznie ograniczyć działania niepożądane ze strony układu pokarmowego.
• Główną wadą żeli jest konieczność kilkukrotnej aplikacji w ciągu dnia.
• Długotrwałe zewnętrzne stosowanie NLPZ może powodować ogólnoustrojowe działania niepożądane podobne do tych występujących przy stosowaniu doustnym. Nie jest to jednak regułą.
• Podczas stosowania NLPZ miejscowo należy unikać ekspozycji na słońce. Jest to szczególnie istotne w przypadku ketoprofenu. Z tego powodu żele z ketoprofenem (Ketonal, Ketoprofenum Fastum, Opokan-Keto) dostępne są tylko na receptę.

Spraye na bolące stawy

Wśród postaci leków działających miejscowo przeciwbólowo i przeciwzapalnie wyróżniamy także spraye. To płynna postać leku aplikowana na skórę w miejscu bólu.

Na rynku dostępne są spraye bez recepty z

• diklofenakiem (Diky),
• ibuprofenem (Ibuprom Sport),
• na receptę z ketoprofenem (Ketospray Forte). 

Aerozole z diklofenakiem wskazane są do stosowania na bóle  stawów, w ich okolice po urazach. Żele natomiast można stosować także na tkanki miękkie, mięśnie i ścięgna. 

Plastry przeciwbólowe na bolące stawy

Nowoczesną, wygodną i chętnie stosowaną metodą walki z bólem mięśni i stawów za pomocą NLPZ są plastry.

• Na rynku dostępne są plastry z diklofenakiem (Olfen Patch, Itami) oraz z ibuprofenem (Nurofen Mięśnie i Stawy). Dostępne są bez recepty.   
• Zaletą stosowania plastrów w porównaniu do kremów, maści, żeli i aerozoli jest długotrwałe działanie (do 12 godzin) oraz brak możliwości zabrudzenia odzieży.

W tym miejscu po raz kolejny powtórzymy, że należy zwracać uwagę na skład produktu. Czasami nazwa to tylko chwyt marketingowy. Dla przykładu plastry Ketonal Termo nie mają nic wspólnego z ketoprofenem. Działają jedynie rozgrzewająco.

Plastry i maści rozgrzewające na ból stawów

Stosowanie preparatów rozgrzewających ma na celu z mniejszenie napięcia mięśniowego, poprawę krążenia dzięki miejscowemu rozszerzeniu naczyń krwionośnych oraz redukcję bólu stawów.

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów o działaniu rozgrzewającym, m.in. plastry zawierające żelazo z węglem aktywowanym. Produkty zawierające kapsaicynę oraz olejki eteryczne modulują przewodnictwo bólu. Są tanie, stosunkowo bezpieczne i przynoszą ulgę.

Terapia zimnem przy bólu stawów

Terapia zimnem stosowana jest głównie w celu zmniejszenia bólu stawów i mięśni, zniwelowania obrzęku oraz rozluźnienia mięśni wokół stawu.

Starsze wytyczne dopuszczają łagodzenie dolegliwości stawów zimnem, istnieją jednak doniesienia, że zimne okłady w przypadku stawu kolanowego mogą powodować miejscową przeczulicę dlatego od 2018 roku terapia zimnem jest odradzana. Produkty zawierające mentol wywołują odczucie chłodzenia jednakże nie są traktowane jako terapia zimnem.

Ból stawów może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Niezależnie od przyczyny możemy go łagodzić uniwersalnymi sposobami. Nie należy go jednak bagatelizować. W większości przypadków sam nie minie i będzie wymagać szerszej diagnostyki i leczenia farmakologicznego.

Źródła

1. Clark KL, Sebastianelli W, Flechsenhar KR, Aukermann DF, Meza F, Millard RL, Deitch JR, Sherbondy PS, Albert A. 24-Week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain. Curr Med Res Opin. 2008 May;24(5):1485-96. doi: 10.1185/030079908x291967. Epub 2008 Apr 15. PMID: 18416885.

2. DAR, Q.-A., et al. Oral hydrolyzed type 1 collagen induces chondroregeneration and inhibits synovial inflammation in murine posttraumatic osteoarthritis. Osteoarthritis and Cartilage, 2016, 24: S532-S533.

3. Lugo JP, Saiyed ZM, Lane NE. Efficacy and tolerability of an undenatured type II collagen supplement in modulating knee osteoarthritis symptoms: a multicenter randomized, double-blind, placebo-controlled study. Nutr J. 2016 Jan 29;15:14. doi: 10.1186/s12937-016-0130-8. PMID: 26822714; PMCID: PMC4731911.

4. Boerner E, Ratajczak B, Chmiel M, Kuciel-Lewandowska J, Arletta Hawrylak A. Ocena skuteczności krioterapii i magnetoterapii u chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych. Acta Bio-Optica et Informatica Medica 2010; 16(4): 310–3.

5. Grässel S, Muschter D. Recent advances in the treatment of osteoarthritis. F1000Res. 2020 May 4;9:F1000 Faculty Rev-325

6. Patel PB, Patel TK. Efficacy and safety of aceclofenac in osteoarthritis: A meta-analysis of randomized controlled trials. Eur J Rheumatol. 2017

7. da Costa BR, Reichenbach S, Keller N, Nartey L, Wandel S, Jüni P, Trelle S. Effectiveness of non-steroidal anti-inflammatory drugs for the treatment of pain in knee and hip osteoarthritis: a network meta-analysis. Lancet. 2017 

8. RACGP: Guideline for the non-surgical management of hip knee osteoarthritis, 2018

9. Sharif K, Watad A, Bragazzi NL, Lichtbroun M, Amital H, Shoenfeld Y. Physical activity and autoimmune diseases: Get moving and manage the disease. Autoimmun Rev. 2018