Co to jest colostrum i na co pomaga?

Colostrum, znane również jako siara lub młodziwo, to pierwszy, niezwykle wartościowy pokarm nowo narodzonych ssaków. Jako że colostrum nie tylko ma właściwości odżywcze, ale również pomaga wzmacniać odporność, wykorzystuje się je w suplementach diety dla dzieci i dorosłych. Zawarte w colostrum immunoglobuliny, laktoferyna i inne substancje immunoaktywne wykazują działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, przeciwgrzybicze i antynowotworowe.

Co to jest colostrum?

Colostrum to łacińska nazwa siary, inaczej młodziwa, czyli gęstej, żółtawej wydzieliny z gruczołów mlekowych u ssaków. Jest ona produkowana pod koniec ciąży i w ciągu pierwszych godzin od porodu. Colostrum stanowi najbardziej kompletny pokarm, jaki otrzymują po przyjściu na świat wszystkie ssaki, w tym ludzie.

W aptekach i sklepach możesz znaleźć suplementy diety na bazie colostrum bovinum (wołowego) lub od innych zwierząt, np. kóz, klaczy, owiec. Człowiek wykorzystuje część colostrum od zwierząt mlekodajnych, które nie jest w stanie spożytkować ich potomstwo.

Colostrum znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, zwłaszcza w suplementach diety do profilaktyki infekcji i wsparcia rekonwalescencji u dzieci i dorosłych. Dodatki do żywności z colostrum stosuje się również w przypadku samych zwierząt gospodarskich.

Sprawdź nasze analizy i opinie najpopularniejszych suplementów z colostrum w Google

RANKING SUPLEMENTÓW Z COLOSTRUM

Właściwości colostrum – na co pomaga?

Colostrum obfituje w ponad 250 składników aktywnych (to nawet 40 razy więcej niż w mleku właściwym). Wśród nich znajdują się witaminy, minerały, hormony, enzymy i przeciwciała, które organizm matki produkuje pod koniec ciąży. W ten sposób colostrum pomaga młodemu organizmowi prawidłowo się rozwijać i chroni go przed infekcjami.

Co dokładnie zawiera colostrum? Skład młodziwa

Jako pierwszy, najbardziej kompletny pokarm dla noworodków colostrum zawiera:

• białka,
• tłuszcze i kwasy tłuszczowe,
• węglowodany,
• witaminy,
• substancje mineralne.

Skład colostrum od mleka odróżnia zwłaszcza wysokie stężenia substancji odpornościowych: laktoferyny, lizozymu, alfa-laktoalbuminy, cytokin, immunoglobulin (IgG, IgM i IgA) oraz peptydów. Ich właściwości szerzej opisujemy niżej – przede wszystkim oddziałują w przewodzie pokarmowym noworodka, zapewniając mu tzw. odporność nieswoistą, czyli pierwszą linię ochrony przed szkodliwymi patogenami z zewnątrz.

Dokładna zawartość składników odpornościowych w colostrum różni się zależnie od wielu czynników, m.in. rasy, wieku i sposobu żywienia zwierząt, ale głównie od czasu pobrania colostrum. Z każdą godziną od porodu młodziwo zmienia swój skład i kaloryczność, stopniowo przekształcając się w tzw. mleko właściwe.

Warto również wiedzieć, że colostrum obfituje w czynniki wzrostu: IGF (insulinopodobny czynnik wzrostu), EGF (naskórkowy czynnik wzrostu), VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego), PDGF (płytkopochodny czynnik wzrostu), TGF-alfa (transformujący czynnik wzrostu alfa), TGF-beta (transformujący czynnik wzrostu beta). Mają one biochemiczne właściwości regenerujące tkanki, np. mięśnie i chrząstki.

Immunoglobuliny (Ig) w colostrum

O jakości colostrum w głównej mierze decydują zawarte w nim immunoglobuliny: IgG, IgM i IgA. W młodziwie przeżuwaczy dominują immunoglobuliny IgG (stanowią ok. 80%), które np. krowy produkują intensywnie pod koniec ciąży. Z kolei u człowieka są to immunoglobuliny IgA (ok. 90%), mające kluczowe znaczenie dla noworodków. Jednak oba rodzaje uczestniczą w niszczeniu chorobotwórczych mikroorganizmów odpowiadających za infekcje: bakteryjne, wirusowe, grzybicze.

Warto wiedzieć, że łożysko jest nieprzepuszczalne dla immunoglobulin, dlatego noworodki przychodzą na świat bez własnych przeciwciał i są szczególnie podatne na infekcje.

O zawartości immunoglobulin w colostrum znacząco decyduje czas udoju. Ich stężenie w młodziwie maleje wraz z upływem czasu od porodu. Przykładowo u krów w ciągu doby po wycieleniu obserwuje się spadek przeciwciał w colostrum o ok. 52%. Zawartość białek odpornościowych na poziomie powyżej 50 g/l określa się jako dobrą.

Laktoferyna (Lf) w colostrum

Laktoferyna, czyli glikoproteina stanowiąca element odporności wrodzonej (nieswoistej) człowieka i innych ssaków, to jeden z najcenniejszych składników w colostrum. Wykazuje właściwości:

• przeciwbakteryjne – wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych (np. E. coli, Listeria monocytogenes, Bacillus subtilis, Pseudomonas aureginosa),
• przeciwwirusowe – zwalcza wirusy otoczkowe i bezotoczkowe, np. zapalenia wątroby typu B i C, opryszczki typu 1 i 2, HIV, HPV, enterowirusy, adenowirusy, wirusy grypy, rotawirusy,
• przeciwpasożytnicze – hamuje wzrost pasożytów i zmniejsza ich zdolność do przylegania, np. w przypadku Giardia lamblia, Trichomonas vaginalis,
• przeciwgrzybicze – przeciwdziała m.in. grzybom Candida albicans i innym szczepom Candida,
• przeciwnowotworowe – stymuluje aktywność komórek układu odpornościowego, takich jak limfocyty NK (naturalni zabójcy) i makrofagi, które są zaangażowane w niszczenie komórek nowotworowych, a dodatkowo hamuje angiogenezę, czyli tworzenie nowych naczyń krwionośnych, kluczowe dla wzrostu i rozprzestrzeniania się nowotworów,
• przeciwzapalne – wpływa na aktywność różnych komórek układu odpornościowego, takich jak limfocyty, makrofagi i neutrofile, a ponadto reguluje produkcję cytokin prozapalnych.

Inne, cenne dla zdrowia właściwości laktoferyny występującej w colostrum to zwłaszcza:

• zdolność do wiązania żelaza,
• działanie ochronne na komórki nabłonka jelit i stymulowanie ich zdrowego wzrostu,
• wspieranie dojrzewania limfocytów T i B,
• zwiększanie wrażliwości bakterii na niektóre antybiotyki (m.in. wankomycynę i penicylinę),
• działanie synergistyczne z lekami przeciwwirusowymi (np. z inteferonem, acyclovirem, cidofovirem),
• pomaganie w hamowaniu odpowiedzi autoimmunologicznej,
• właściwości przeciwutleniające.

Laktoferynę wyizolowano po raz pierwszy w latach 60. XX wieku. Jest glikoproteiną o masie cząsteczkowej ok. 80 kDa. Ma postać pojedynczego łańcucha polipeptydowego, który składa się z 690 aminokwasów. Znajduje szerokie zastosowanie w suplementach diety i preparatach do początkowego oraz dalszego żywienia niemowląt i małych dzieci. Stanowi również popularny dodatek innych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego, np. napojów na bazie mleka.

Ciekawostka: laktoferyna występuje nie tylko w colostrum, ale również w innych wydzielinach ssaków, np. w ślinie, łzach, nasieniu, wydzielinach oskrzeli, przewodu pokarmowego i dróg rodnych. Mleko człowieka zawiera najwięcej laktoferyny, wykazuje ona jednak niższą aktywność antybakteryjną w stosunku do laktoferyny pochodzącej z mleka innych gatunków ssaków.

Laktoperoksydaza (Lp) w colostrum

Laktoperoksydaza to kolejne białko występujące w colostrum, które stanowi element niespecyficznej odporności komórkowej. Ma formę pojedynczego łańcucha polipeptydowego, który składa się z 612 aminokwasów. Odgrywa rolę naturalnego czynnika antybakteryjnego.

Według badań laktoperyksydaza przeciwdziała:

• bakteriom – Gram-ujemnym (m.in. E. coli, Salmonella spp., Pseudomonas spp., Campylobacter spp.) i gram-dodatnim (takim jak Listeria spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp.),
• wirusom – np. HIV, polio,
• grzybom,
• pleśniom,
• pierwotniakom.

Ze względu na te właściwości laktoperyksydaza stanowi naturalny konserwant w żywności, stosowany np. do mleka, mięsa, ryb, warzyw i owoców. Dodaje się ją również do środków higieny jamy ustnej.

Lizozym (Lz) w colostrum

Występujący w colostrum lizozym to niskocząsteczkowe białko enzymatyczne, które jest bogate w prolinę. Ma właściwości przeciwzapalne, stymuluje dojrzewanie limfocytów typu T i niszczy bakterie Gram-dodatnie. Stanowi element nieswoistej, humoralnej odpowiedzi immunologicznej.

Lizozym występuje również w innych płynach ustrojowych i tkankach zwierząt, np. we łzach, białku jaja kurzego, w mleku właściwym. Stosuje się go jako substancję konserwującą, m.in. w diagnostyce medycznej i w środkach wspomagających działanie antybiotyków.

Inne substancje w colostrum

• Colostrum zawiera również alfa-laktoalbuminę o właściwościach przeciwwirusowych i przeciwnowotworowych.
• Nie każdy o tym wie, ale występująca w colostrum kazeina również może stymulować ogólnoustrojową odpowiedź na infekcje.

Na co pomaga Colostrum? Wyniki badań naukowych

W sieci można natrafić na opinie, że colostrum działa tylko u noworodków, które mają dziewiczy układ pokarmowy. Warto jednak wiedzieć, że colostrum (zwłaszcza bovinum) i jego pochodne są szeroko badane pod kątem wpływu suplementacji na zdrowie zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Poniżej przedstawiamy najciekawsze wyniki badań naukowych, które dostarczają wiedzy na temat tego, na co pomaga colostrum.

Colostrum pomaga poprawić kondycję jelit

1. Zwiększona przepuszczalność jelitowa to coraz częściej spotykane zaobserwowane zaburzenie układu trawiennego, które wynika z utraty naturalnej integralności nabłonka jelit. W wynikach badania opublikowanych w 2020 roku wykazano, że suplementacja colostrum pobranego 2 godziny po porodzie (500 mg dziennie) zmniejsza przepuszczalność jelitową [1]. Co istotne, w tym badaniu porównywano również skuteczność colostrum pobranego 24 i 72 godziny po porodzie, jednak to colostrum 2H wykazało największą skuteczność w porównaniu z placebo.
2. W innym badaniu z 2020 roku analizowano wpływ suplementacji colostrum na ostrą biegunkę (wynikającą m.in, z infekcji E. coli i rotawirusów) u dzieci w wieku od 2 miesięcy do 6 lat. Dzieciom podawano przez tydzień colostrum pobrane w ciągu 6 godzin od porodu (standaryzowane na zawartość 350 mg IgG, 35,3 mg IgA i 25,3 mg IgM. Już po 48 godzinach zaobserwowano spadek nasilenia biegunki [2].
3. Zgodnie z wynikami badania opublikowanego w 2011 roku suplementacja colostrum bovinum może pomagać przeciwdziałać biegunce podróżnych (wynikającej z infekcji E. coli). W badaniu, podczas którego uczestnicy 3 razy dziennie suplementowali 400 mg colostrum, odnotowano spadek częstotliwości występowania biegunki podróżnych o 83,3% w porównaniu z grupą placebo [3]

Colostrum wspomaga zdrowie górnych dróg oddechowych

1. Wyniki badania przeprowadzonego w 2020 roku z udziałem 27-letniego pacjenta wskazują, że suplementacja colostrum (2 kapsułki po 500 mg dziennie przez 4 tygodnie) korzystnie wpłynęła na zdrowy mikrobiom śluzówki nosa i tym samym zmniejszyła ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych [4].
2. W 2017 roku przeprowadzono badanie z udziałem osób z alergiami układu oddechowego, które przez 3 miesiące suplementowały 1000 mg colostrum dziennie. Wykazano zmniejszenie objawów alergii i poprawę funkcji płuc w porównaniu z grupą placebo [5].
3. W jednym z nowszych badań, którego wyniki opublikowano w 2023 roku, zweryfikowano wpływ suplementacji colostrum na zdrowie górnych dróg oddechowych u dzieci. Grupa 35 uczestników otrzymywała 500 mg colostrum 2 razy dziennie przez 15 dni, a następnie 500 mg colostrum raz dziennie przez 30 dni. Po tym czasie w porównaniu z grupą placebo u dzieci suplementujących colostrum odnotowano spadek ciężkości objawów oraz występowania infekcji [6].

Colostrum pomaga na odporność organizmu

1. Badanie z 2013 roku wskazało, że połączenie laktoferyny oraz immunoglobulin z colostrum wołowego ogranicza występowanie przeziębienia i przyspiesza ustępowanie jego objawów u kobiet i mężczyzn. W badaniu wzięło udział 126 uczestników zgłaszających częste infekcje górnych dróg oddechowych. Przez 90 dni suplementowal 600 mg laktoferyny lub IgF. Całkowita liczba przeziębień odnotowanych w okresie badania wyniosła 48 w grupie suplementującej w porównaniu do 112 w grupie placebo [7].
2. W badaniu na świniach wykazano, że suplementacja colostrum bovinum odegrała ochronną rolę w regulacji reakcji stanu zapalnego u prosiąt z sepsą noworodkową [8].
3. W 2015 roku naukowcy postanowili zweryfikować wpływ suplementacji colostrum bovinum na spadek odporności po wysiłku fizycznym. Uczestnicy badania przez 4 tygodnie spożywali aż 20 g colostrum dziennie. Pobierano od nich próbki krwi żylnej oraz śliny, analizując zachodzące procesy odpornościowe. Odnotowano korzystny wpływ suplementacji colostrum na układ odpornościowy [9].
4. W 2017 roku przeprowadzono badanie z udziałem 31 mężczyzn biegających przez 2 godziny przy 60% maksymalnej wydolności tlenowej. Wykazano, że suplementacja colostrum bovinum zmniejsza długotrwały, wywołany wysiłkiem fizycznym spadek odpowiedzi immunologicznej in vivo [10].

Colostrum pomaga na choroby przewlekłe

1. Zgodnie z metaanalizą badawczą opublikowaną w 2022 roku suplementacja colostrum bovinum i jego pochodnych wykazała skuteczność w leczeniu wielu ludzkich komórek nowotworowych (m.in. raka przełyku, raka jelita grubego, raka płuc, raka piersi i raka jajników). Badacze wskazują laktoferynę i alfa-laktoalbuminę jako jedne z najskuteczniejszych składników colostrum w leczeniu niektórych postaci nowotworów [11].
2. Badanie z 2002 roku dotyczyło wpływu lewatyw z colostrum bovinum na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. 14 uczestników badania w wieku od 16 do 75 lat z łagodnym do umiarkowanie ciężkim zapaleniem jelita grubego przez 4 tygodnie otrzymywało lewatywę z colostrum lub placebo. Po tym czasie w grupie otrzymującej colostrum wykazano średnią redukcję objawów o 2,9 punkta [12].

Na co pomaga colostrum? Podsumowanie

Biorąc pod uwagę wyniki przytaczanych wyżej badań dotyczących colostrum, można spodziewać się, że suplementacja młodziwa korzystnie wpłynie na:

• kondycję jelit – zmniejszając ich przepuszczalność i łagodząc objawy biegunki,
• ogólną odporność organizmu – przeciwdziałając przeziębieniu, zwłaszcza infekcjom górnych dróg oddechowych,
• wsparcie organizmu w chorobach przewlekłych – o podłożu zarówno nowotworowym, jak i autoimmunologicznym.

Kwestie sporne

W przypadku rzetelnej oceny wpływu suplementacji colostrum na zdrowie nadal brakuje badań z klinicznie istotnymi pomiarami in vivo. Potrzebne są dobrze zaprojektowane, kontrolowane placebo i randomizowane badania kliniczne w celu ustalenia długoterminowego bezpieczeństwa, skuteczności i optymalnych porcji dziennych colostrum. Pozostajemy na bieżąco z badaniami dotyczącymi colostrum i zobowiązujemy się do systematycznego aktualizowania wiedzy w tym temacie.

Przeciwwskazania do suplementacji colostrum

Colostrum to naturalny suplement diety, a więc dla większości osób stosunkowo bezpieczny. Głównym przeciwwskazaniem do spożywania colostrum jest uczulenie na białka mleka krowiego (BMK) lub nadwrażliwość na inne składniki występujące w suplemencie diety.

Należy pamiętać, by nie przekraczać rekomendowanej przez producenta porcji dziennej colostrum. Dla zachowania zdrowia ważne są też zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia.

Zobacz, jak oceniamy najpopularniejsze suplementy diety z colostrum w Google

RANKING SUPLEMENTÓW Z COLOSTRUM

Co to jest colostrum i na co pomaga? Podsumowanie

Colostrum, znane również jako siara, to pierwszy pokarm ssaków po porodzie, bogaty w składniki odżywcze i odpornościowe. Suplementacja colostrum zarówno na początku, jak i w późniejszych etapach życia, może wspierać odporność, poprawiać kondycję jelit oraz wspomagać organizm w chorobach przewlekłych. Badania naukowe potwierdzają pozytywny wpływ colostrum na zdrowie, jednak nadal jest ich stosunkowo mało.

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje porady medycznej. Zanim wprowadzisz jakiekolwiek zmiany pod kątem swojego zdrowia, skonsultuj się z lekarzem.