Glukozamina to naturalny związek, który występuje w ludzkim organizmie i jest kluczowy dla zdrowia stawów oraz tkanki łącznej. Choć organizm potrafi sam ją wytwarzać, z wiekiem jej produkcja spada, co może pogarszać kondycję chrząstki. Wtedy wiele osób rozważa suplementację glukozaminą – ale czy rzeczywiście działa?
Spis treści (kliknij, by przejść do sekcji)
Co to jest glukozamina?
Glukozamina to organiczny związek chemiczny, który występuje w ludzkim organizmie. Chemicznie glukozamina jest pochodną glukozy – to 2-amino-2-deoksy-D-glukoza. Glukozamina jest niezbędna do budowy i regeneracji tkanek łącznych.
To właśnie glukozamina, wraz z chondroityną, stanowi podstawowy budulec chrząstki stawowej. Bierze udział w tworzeniu mazi stawowej, wspiera elastyczność chrząstek i chroni je przed nadmiernym zużyciem. Niestety, z wiekiem zmniejsza się i tak już bardzo ograniczona zdolność regeneracji chrząstki, co może sprzyjać rozwojowi zmian zwyrodnieniowych [1-5].
Jak działa glukozamina?
Glukozamina pełni w organizmie kilka kluczowych funkcji [1-8]:
- jest prekursorem glikozaminoglikanów (GAG) i proteoglikanów – związków, które tworzą „rusztowanie” chrząstki stawowej i odpowiadają za jej elastyczność oraz nawodnienie,
- uczestniczy w biosyntezie kwasu hialuronowego – który jest niezbędny do utrzymania lepkości mazi stawowej
- wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające,
- hamuje aktywność enzymów, które degradują chrząstkę – m.in. metaloproteaz macierzy,
- może działać neuroprotekcyjnie i kardioprotekcyjnie, bo ogranicza stres oksydacyjny i stan zapalny (badania eksperymentalne).
Dzięki tym właściwościom glukozamina bierze udział w syntezie składników macierzy zewnątrzkomórkowej, które są obecne w wielu tkankach.
Co o glukozaminie mówią badania?
Związek pomiędzy glukozaminą a kondycją stawów naukowcy badają od ponad 30 lat. Wyniki licznych badań wskazują, że suplementacja siarczanem glukozaminy u części badanych może:
- zmniejszać ból i sztywność stawów – trzyletnie badanie wykazało, że siarczan glukozaminy zmniejsza objawy bólowe i spowalnia zwężanie szpary stawowej w chorobie zwyrodnieniowej kolana,
- spowalniać postęp choroby zwyrodnieniowej – u pacjentów z ChZS kolana, którzy przez trzy lata spożywali 1500 mg siarczanu glukozaminy dziennie, naukowcy zaobserwowali mniejszy ból, poprawę ruchomości i brak postępu radiologicznego zmian zwyrodnieniowych,
- poprawiać ruchomość i jakość życia pacjentów [1-5].
Zwróć uwagę na formę glukozaminy. Badania pokazują, że siarczan glukozaminy działa lepiej niż chlorowodorek glukozaminy [6-7].
- siarczan glukozaminy (Glucosamine sulfate) – w szczególności jego forma krystaliczna, ma najlepiej udokumentowane działanie,
- chlorowodorek glukozaminy czy N-acetyloglukozamina – znajdują się w wielu suplementach diety, ale nie wykazują porównywalnych efektów w badaniach naukowych.
Glukozamina, którą spożywasz, dość dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Badania farmakokinetyczne, w których naukowcy użyli znakowanej radioizotopowo glukozaminy, sugerują wysokie wchłanianie (do 90%) w jelicie cienkim. Jednakże glukozamina ma umiarkowaną biodostępność [8-10]. Trafia do krwiobiegu, a następnie do tkanek, w tym do płynu maziowego, gdzie osiąga stężenia, jakie potwierdzają w badania naukowe [8-10].
Oznacza to, że glukozamina w postaci siarczanu nie tylko skutecznie się wchłania, ale też dociera do miejsc swojego działania – stawów i chrząstki stawowej [8-10]. Mimo licznych badań opinie naukowców na temat skuteczności glukozaminy nie są jednomyślne. Część metaanaliz potwierdza, że glukozamina umiarkowanie skutecznie łagodzi objawy choroby zwyrodnieniowej, inne wskazują na efekt zbliżony do placebo.
Jakie porcje glukozaminy?
Glukozamina nie występuje w istotnych ilościach w pożywieniu, dlatego jeśli chcesz zwiększyć jej podaż, suplementuj ją. Porcje, jakie najczęściej stosują naukowcy badaniach, to 1500 mg siarczanu glukozaminy dziennie. Porcję tę możesz spożywać jednorazowo lub w trzech porcjach po 500 mg. Nie ma sensu stosować większych porcji (np. 3000 mg), ponieważ nie zwiększają one efektu. Aby zauważyć efekty, suplementacja powinna trwać co najmniej 6–8 tygodni. Pełne efekty pojawiają się zwykle po 2–3 miesiącach regularnego stosowania.
Czy glukozamina powoduje działania niepożądane?
Glukozamina jest bardzo dobrze tolerowana. Działania niepożądane występują rzadko i zwykle mają łagodny charakter. Mogą to być:
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe (wzdęcia, biegunka, zaparcia),
- reakcje alergiczne (zwłaszcza u osób uczulonych na skorupiaki, bo z ich pancerzy producenci często pozyskują glukozaminę),
- rzadko – pokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy.
Osoby z cukrzycą lub insulinoopornością powinny stosować glukozaminę ostrożnie i pod kontrolą lekarza, ponieważ może wpływać na gospodarkę glukozową [12].
Dla wegan i alergików dostępne są preparaty z glukozaminą syntetyczną lub pozyskiwaną z fermentacji mikrobiologicznej, które nie zawierają składników pochodzenia zwierzęcego.
Glukozamina z chondroityną i MSM
Część badań (w tym metaanalizy) wskazuje, że glukozamina z chondroityną – a szczególnie z dodatkiem MSM – mogą działać skuteczniej niż sama glukozamina, zwłaszcza u osób, które mają zaawansowane zmiany stawowe. Jednocześnie istnieją randomizowane badania, które nie wykazują przewagi takiego połączenia nad placebo. Ostateczny efekt zależy od formy preparatu, doboru uczestników badania i czasu, przez jaki stosowali suplementy [13-16].
Glukozamina – podsumowanie
Glukozamina to naturalny składnik tkanek łącznych, który ma dobrze poznane znaczenie biologiczne. Jej suplementacja – szczególnie w formie siarczanu glukozaminy – może przynieść korzyści osobom z chorobą zwyrodnieniową stawów, choć efekty bywają indywidualne. Nie jest to cudowny środek, ale uznajemy go za bezpieczny i dobrze udokumentowany element, który może wspomagać stawy. Pamiętaj, że najlepsze efekty osiągniesz, gdy wdrożysz aktywność fizyczną, zredukujesz masę ciała i stosujesz dietę przeciwzapalną.