Choroba RZS - przyczyny, objawy, leczenie i nowe leki na RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), często błędnie nazywane jest reumatologicznym zapaleniem stawów. Choroba ta występuje znacznie rzadziej niż choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) ponieważ dotyczy tylko około 1% populacji. Znacznie częściej dotyka też ludzi młodych między 30 a 50  rokiem życia, a ponieważ początkowo daje objawy podobne do grypy jej rozpoznanie nie zawsze jest proste. Dlatego właśnie warto znać czynniki ryzyka, przyczyny wystąpienia choroby oraz jak najszybciej podjąć odpowiednie leczenie. Czasami możliwe jest nawet cofnięcie się się choroby.

Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba autoimmunologiczna, atakująca nie tylko stawy, ale również inne narządy.

Czynniki ryzyka wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów (RSZ)

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą autoimmunologiczną - nasz układ odpornościowy błędnie wytwarza przeciwciała przeciwko własnym tkankom. Czynniki powodujące taki stan rzeczy są jak dotąd słabo poznane. Udowodniono natomiast wpływ czynników genetycznych na rozwój choroby - znacznie bardziej prawdopodobny jest rozwój RZS jeśli ktoś w naszej rodzinie chorował. 

Potwierdzono także wpływ płci na występowanie reumatoidalnego zapalenia stawów; zdecydowanie częściej chorują kobiety (ponad ⅔ przypadków).

Wśród czynników środowiskowych należy wymienić palenie tytoniu, które nie tylko zwiększa ryzyko zachorowania, ale pogarsza rokowania, przyczynia się do postępu choroby oraz może obniżać skuteczność terapii.

W aptekach dostępnych jest sporo preparatów bez recepty ułatwiających rzucenie palenia - nikotynowa terapia zastępcza (plastry transdermalne, gumy do żucia, spray, pastylki do ssania), np. Nicorette, Niquitin oraz leki z cytyzyną (Desmoxan, Recigar, Tabex).

Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS):

Wymienione poniżej objawy są charakterystyczne głównie dla późniejszego stadium choroby. . Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba niezwykle podstępna. Nie od razu pojawiają się jej charakterystyczne objawy.

Bardzo często pierwsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) nie są związane ze stawami, przypominają raczej objawy grypy; uczucie osłabienia, stan podgorączkowy, utrata apetytu, ból mięśni, a także zmniejszenie masy ciała.

Do najbardziej charakterystycznych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) zaliczamy:

• symetryczne zapalenie początkowo małych stawów
• ból nasilający się w nocy i nad ranem - po dłuższym odpoczynku i braku aktywności
• tkliwość stawów
• poranna sztywność - utrzymująca się ok 1 - 2h
• ograniczenie ruchomości
• obrzęk
• okresy remisji i zaostrzeń choroby

W przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów najczęściej stwierdza się symetryczne zapalenie drobnych stawów u rąk - stawów śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych. W późniejszych etapach zapalenie może atakować większe stawy.

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów jest poranna sztywność stawów utrzymująca się ok 1 - 2h (w bardzo zaawansowanych przypadkach nawet do kilkunastu godzin).

Objawia się ona silnym bólem, np. podczas zaciskania dłoni, ograniczeniem ruchu i obrzękiem uniemożliwiając wykonywanie najprostszych codziennych czynności (mycie, ubieranie się) ustępuje stopniowo podczas ruchu.

Ważnym objawem późniejszego stadium reumatoidalnego zapalenia stawów są guzki reumatoidalne. Są to twarde, niebolesne zgrubienia głównie w tkance podskórnej. Zdarza się jednak, że pojawiają się w narządach wewnętrznych, sercu, nerkach, płucach.

W zaawansowanym przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów dochodzi do dystrofii mięśniowych powodujących osłabienie ich siły i prowadzących do ich zaniku. Często także dochodzi do deformacji stawów międzypaliczkowych, wysięku w stawach łokciowych, uszkodzeń w stawach biodrowych, korzeniach nerwów czy rdzeniu kręgowym.

Pozastawowe powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów

RZS jest chorobą układową, która szczególnie w postaci długotrwałej o ciężkim przebiegu oprócz stawów atakuje inne narządy i układy (układ krążenia, kostny, nerwowy, oddechowy).

Część z nich to zmiany łagodne, ale niektóre ciężkie powikłania wymagają natychmiastowej interwencji lekarza ponieważ mogą prowadzić nawet do przedwczesnego zgonu.

Powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów - zmiany w układzie krążenia

Reumatoidalne zapalenie stawów może powodować zmiany w układzie krążenia. Przewlekły stan zapalny sprzyja rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych i zaburzeń lipidowych.

Z tego powodu częstym powikłaniem pozastawowym reumatoidalnego zapalenia stawów są choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, zawał mięśnia sercowego. Dodatkowo guzki reumatoidalne mogą powodować niedomykalność zastawki czy zaburzenia rytmu serca.

Powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów - zmiany w nerkach

Leki stosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów oraz przewlekły stan zapalny w organizmie mogą powodować choroby nerek.

Powikłaniem reumatoidalnego zapalenia stawów może być śródmiąższowe zapalenie nerek lub odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Zdarzają się także przypadki nadmiernego gromadzenia się białka (amyloidu) w nerkach, co prowadzi do upośledzenia ich funkcji i poważnej choroby - amyloidozy. Amyloidoza może doprowadzić do całkowitej niewydolności nerek i konieczności przeszczepu.

Powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów - zmiany w płucach

Spośród istotnych pozastawowych powikłań reumatoidalnego zapalenia stawów należy wymienić zmiany w płucach.

Do najważniejszych należy zapalenie opłucnej, które zazwyczaj nie daje objawów oraz rozwój guzków reumatoidalnych. Zmiany te zazwyczaj są diagnozowane przypadkowo. Jedynie w sytuacji kiedy jest ich bardzo dużo mogą powodować duszności i kaszel.

Zdecydowanie poważniejszymi powikłaniami reumatoidalnego zapalenia stawów są zarostowe zapalenie oskrzelików i włóknienie płuc, które stopniowo pogarszają czynność płuc, prowadząc do ich całkowitej niewydolności i konieczności przeszczepu.

Powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów - zmiany w oczach

Jedną z autoimmunologicznych chorób towarzyszących reumatoidalnemu zapaleniu stawów jest zespół Sjogrena (zespół suchości), w którego przebiegu następuje postępujące upośledzenie wytwarzania śliny i łez.

Prowadzi to do silnego uczucia suchości w jamie ustnej, ale przede wszystkim do podrażnienia, zaczerwienienia i suchości oczu. Powoduje to ogromny dyskomfort. Konieczne jest stosowanie tzw. sztucznych łez, maści nawilżających czy leków nasilających wytwarzanie śliny.

Innym powikłaniem reumatoidalnego zapalenia stawów związanym z narządem wzroku są zapalenia twardówki i nadtwardówki. Powodują one silny ból gałki ocznej i głowy oraz obniżenie ostrości widzenia i ruchomości gałki ocznej.

Inne powikłania reumatoidalnego zapalenia stawów

• powiększenie węzłów chłonnych,/li>
• polineuropatia
• kardiomiopatia
• zakrzepica żył
• zapalenie naczyń (małych i średnich)
• powiększenie śledziony

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

Rozpoczęcie odpowiedniego leczenia RZS na bardzo wczesnym etapie pozwala czasem nawet na trwałe wycofanie się choroby. Jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka RZS to w momencie wystąpienia u nas objawów stawowych (ból, obrzęk stawów) powinniśmy niezwłocznie zgłosić się do lekarza najlepiej reumatologa. Szybkie rozpoznanie i natychmiastowe podjęcie odpowiedniego leczenia decyduje o jego skuteczności.

Najważniejszą rolę w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów odgrywają leki modyfikujące przebieg choroby DMARD (z ang. disease-modifying antirheumatic drugs). Pozostałe leki  należą do glikokortykosteroidów (GKS) i  niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Pomocna może być także suplementacja.

NAJLEPSZE SUPEMENTY NA STAWY

RANKING KOLAGENÓW NA STAWY

Zazwyczaj jednak aby zatrzymać i opanować objawy choroby pacjent stosuje leki ze wszystkich trzech grup jednocześnie.

Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD) w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów

Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD) to wspólna nazwa podstawowych leków, które mają zapobiegać występowaniu zmian stawowych, opóźniać procesy degradacji stawów oraz łagodzić stan zapalny. Niestety nie działają one od razu. Pierwsze efekty leczenia można zaobserwować dopiero po kilku tygodniach, a pełny efekt działania terapeutycznego dopiero po 2 do 3 miesiącach. Jednakże regularne przyjmowanie leków z tej grupy jest kluczowe w procesie leczenia RZS.

Leki z tej grupy mogą mieć wpływ zarówno na płodność jak i na rozwój płodu dlatego osoby (nie tylko kobiety) planujące w niedługim czasie potomstwo powinny bezwzględnie poinformować o tym lekarza.

Wśród leków DMARD znajdują się metotreksat (MXT), leflunomid, sulfasalazyna, hydroksychlorochina i chlorochina.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów

Niesteroidowe leki przeciwzapalne są stosowane pomocniczo w RZS. Mają łagodzić ból i sztywność stawów. Przewlekle stosowanie wraz z metotreksatem nasilają jego toksyczność. Poza tym ze względu na swoje działania niepożądane - zaburzenia ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunki, zaparcia), podrażnienie błony śluzowej żołądka, wrzody żołądka oraz krwawienie z przewodu pokarmowego powinny być stosowane przez możliwie jak najkrótszy okres czasu. 

Glikokortykosteroidy (GKS) w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów

Glikokortykosteroidy stosowane są jako tzw. terapia pomostowa w leczeniu. Ich zadaniem jest szybkie zwalczenie stanu zapalnego i zmniejszenie dolegliwości bólowych szczególnie na samym początku choroby zanim zaczną działać leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD) oraz czasami w okresach zaostrzenia RZS. Choć występują w wielu postaciach zazwyczaj stosowane są iniekcje do pojedynczych, zaatakowanych przez chorobę stawów.

Podobnie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne GKS stosuje się przez krótki okres czasu. Stosowane przewlekle mogą prowadzić do wielu groźnych dla zdrowia powikłań, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, wzrostu masy ciała, osłabienia odporności.

Nowe leki w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)

Od 2019 roku obowiązują nowe wytyczne dotyczące leczenia RZS. Wskazują one na rozpoczęcie terapii lekami modyfikującymi przebieg choroby niezwłocznie po rozpoznaniu RZS. Lekiem pierwszego rzutu jest metotreksat, a jeśli występują przeciwwskazania do jego stosowania  wprowadza się sulfasalazynę lub leflunomid. O zastosowanej terapii bezwzględnie decyduje lekarz reumatolog.

Część leków na reumatoidalne zapalenie stawów jest refundowana przez NFZ. Lista tych leków jednak co jakiś czas ulega zmianie i uaktualnieniu. 

Czy reumatoidalne zapalenie stawów jest uleczalne?

Obecnie stosowane metody leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów pozwalają na uzyskanie remisji i praktycznie normalne funkcjonowanie.

W większości przypadków po odstawieniu leków modyfikujących przebieg choroby (DMARD) następuje jej nawrót.

Chociaż podstawową metodą leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów jest farmakoterapia istnieją dowody, że spożywanie kwasów omega-3 może zmniejszać poranną sztywność stawów i ból. Dodatkowo mogą one wywierać efekt przeciwzapalny.

Ważnym czynnikiem wpływającym na przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów jest regularna rehabilitacja i odpowiednia aktywność fizyczna.

Jak dotąd nie wykazano aby specjalna dieta, preparaty stosowane miejscowo czy terapie hormonalne były skuteczne w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.

Reumatoidalne zapalenie stawów - profilaktyka

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą autoimmunologiczną. Oznacza to, że organizm traktuje własne komórki jako obce i niebezpieczne. Jak dotąd przyczyna takiego stanu nie została poznana.

Nie da się więc całkowicie zapobiec rozwojowi reumatoidalnego zapalenia stawów. Warto jednak zwrócić uwagę na odpowiednią aktywność fizyczną, zbilansowaną dietę bogatą w antyoksydanty (eliminują wolne rodniki odpowiedzialne m. in. za stan zapalny).

Jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów warto zadbać także o suplementację w celu odżywienia i wzmocnienia stawów.

Wśród czynników wpływających na rozwój choroby wymienia się czynniki genetyczne, zaburzenia nabytej odpowiedzi immunologicznej oraz niektóre infekcje wirusowe.

Choć nie da się powiedzieć, że na sto procent zachorujemy bądź nie na reumatoidalne zapalenie stawów warto odpowiednio wcześniej zadbać o swoje zdrowie zmieniając siedzący tryb życia na bardziej aktyny a złe nawyki żywieniowe na bardziej zbilansowaną dietę, którą możemy wesprzeć odpowiednią suplementacją.

SPRAWDŹ NJLEPSZE KOLAGENY DO PICIA

RANKING KOLAGENÓW DO PICIA