Witamina D - właściwości i działanie

Witamina D to niezbędny związek dla zdrowia, który ma wpływ na wiele procesów w organizmie. Jej właściwości obejmują m.in. regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej i układu nerwowego. Działa także na pracę mięśni i układ odpornościowy, dlatego przyczynia się do dobrego samopoczucia.

Właściwości witaminy D

Witamina D stanowi grupę związków steroidowych – specyficznych lipidów o charakterystycznej budowie przestrzennej. Skoro witamina D jest lipidem, to jest też rozpuszczalna w tłuszczach. To ważna informacja pod kątem jej suplementacji.

Dla człowieka znaczenie mają dwie podstawowe formy witaminy D:

• witamina D2 (ergokalcyferol) – występuje w roślinach i grzybach, ma charakterystyczne właściwości witaminy D, jednak jest w mniejszym stopniu przekształcana w aktywne metabolity,

• witamina D3 (cholekalcyferol) – jest syntezowana w organizmach zwierzęcych, ma większą bioaktywność, wyższą skuteczność oraz stabilność.

Witamina D powstaje w skórze pod wpływem światła słonecznego, w procesie tzw. biofotosyntezy. Dodatkowo występuje w niektórych pokarmach. Dowiedz się, w czym jest witamina D.

Zarówno witamina D pochodząca z żywności, jak i ta z syntezy skórnej, podlega licznym przemianom w ludzkim organizmie. Przy udziale odpowiednich enzymów uzyskuje aktywną postać (kalcytriol),czyli taką, która ma bezpośrednie działanie biologiczne w organizmie.

Na co pomaga witamina D?

Najbardziej znany jest wpływ witaminy D na gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu, czyli na regulację poziomu wapnia i fosforanów we krwi oraz tkankach.

Witamina D zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów z jelit do krwi. Wpływa również na ich prawidłowe wydalanie przez nerki. Odgrywa ważną rolę w mineralizacji kości, ponieważ uczestniczy w magazynowaniu wapnia i fosforanów w tkance kostnej.

Wspomniane wyżej właściwości witaminy D3 przeciwdziałają niekorzystnym zmianom kostnym w różnym wieku:

• krzywicy – chorobie występującej u dzieci w wieku od 3 miesięcy do 2 lat, która charakteryzuje się deformacjami nóg, czaszki oraz klatki piersiowej,

• osteomalacji – rozmiękaniu kości u osób dorosłych wynikającemu z niedostatecznej mineralizacji tkanki kostnej,

• osteoporozie – występującej u osób starszych (głównie u kobiet po menopauzie), znanej także pod nazwą zrzeszotnienie kości. Jest to obniżenie gęstości mineralnej tkanki kostnej, zwiększające ryzyko złamań nawet przy niewielkich urazach.

Witamina D wspiera także zdrowie zębów. Zapewnia im właściwą mineralizację, co zwiększa ich odporność na próchnicę i inne choroby przyzębia.

Zadbaj o prawidłowy poziom cholekalcyferolu w organizmie. Dowiedz się, jakie jest prawidłowe dawkowanie witaminy D.

Witamina D – na co pomaga poza układem kostnym człowieka?

• Ponieważ witamina D reguluje absorpcję fosforu, wspiera pracę mięśni. Fosfor dostarcza im energię [9].
• Witamina D korzystnie wpływa na gospodarkę węglowodanów w organizmie, m.in. zwiększając wrażliwość komórek na insulinę (hormonu kluczowego dla regulacji poziomu cukru we krwi) [10].
• Znane jest działanie neuroprotekcyjne witaminy D. Chroni ona komórki nerwowe przed uszkodzeniami i śmiercią. Ma to istotne znaczenie w profilaktyce choroby Alzheimera i Parkinsona, a także stwardnienia rozsianego [11].

Witamina D a choroby

Cholekalcyferol reguluje procesy proliferacji (namnażania się), różnicowania (przekształcania) i apoptozy (śmierci) wielu typów komórek, w tym odpornościowych. Tym samym witamina D może zapobiegać niektórym jednostkom chorobowym lub przyczyniać się do ich leczenia. Dotyczy to m.in.:

• infekcji – witamina D jest ważna dla odporności wrodzonej (pierwszej linii obrony organizmu), inicjując bezpośrednie mechanizmy ochrony przed patogenami [12],
• hipokalcemii (tężyczki) – witamina D umożliwia prawidłowe wchłanianie wapnia i utrzymywanie jego właściwego poziomu w organizmie [13], przeciwdziałając nieprzyjemnym skurczom mięśni, lękowi i nerwowości,
• cukrzycy – witamina D przyczynia się do właściwego metabolizmu glukozy w organizmie, działa również przeciwzapalnie, dlatego zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2 [14],
• chorób psychicznych – badania naukowe dowodzą zależności pomiędzy niskim poziomem witaminy D3 a niektórymi zaburzeniami psychicznymi, np. nerwicą, depresją albo chorobą dwubiegunową [15],
• nowotworów – cholekalcyferol chroni materiał genetyczny organizmu przed kumulacją mutacji odpowiadających za transformację i rozwój nowotworów [16],
• chorób autoimmunologicznych – witamina D pełni funkcję regulatora odpowiedzi immunologicznej w organizmie, hamując produkcję białek układu odpornościowego odpowiadających za choroby autoagresji [17],
• chorób sercowo-naczyniowych – cholekalcyferol wpływa na regulację ciśnienia krwi i ma właściwości profilaktyczne w przypadku choroby niedokrwiennej serca [18],
• atopowego zapalenia skóry (AZS) – witamina D wspiera barierowe funkcje skóry, przeciwdziałając czynnikom infekcyjnym i związanym z nimi stanom zapalnym [19].

Na co wpływa witamina D? Podsumowanie

Witamina D charakteryzuje się szerokim spektrum działania na ludzki organizm. Przede wszystkim wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową, która jest ważna dla zdrowia kości oraz zębów.
Dbanie o prawidłowy poziom witaminy D w organizmie przyczynia się również do właściwej pracy układu nerwowego, mięśni i odporności. W ten sposób witamina D może przeciwdziałać niektórym chorobom, takim jak infekcje, cukrzyca czy AZS.