Witanolidy uznaje się za najcenniejsze związki chemiczne, jakie zawiera ashwagandha – popularny w ostatnich latach adaptogen. Korzystne dla zdrowia właściwości ashwagandhy wynikają w głównej mierze z zawartości witanolidow. Związki te przyczyniają się do zwiększenia odporności organizmu na stres, ułatwiając mu zachowanie homeostazy w niesprzyjających warunkach.
Czym są witanolidy?
Witanolidy to stale badana grupa organicznych związków chemicznych należąca do laktonów steroidowych. Występują one naturalnie w wielu roślinach, ale dotychczas ich największe stężenie zaobserwowano w korzeniach i liściach witanii ospałej (ashwagandhy), znanej również jako żeń-szeń indyjski. Witanolidy charakteryzują się dużą aktywnością biologiczną, wpływając na wiele procesów zachodzących w ludzkim organizmie.
Witanolidy to związki chemiczne, które zawiera mi.in. ashwagandha. Związki te przyczyniają się do zwiększenia odporności organizmu na stres, ułatwiając mu zachowanie homeostazy w niesprzyjających warunkach.
Witanolidy – właściwości
Z właściwości witanolidów korzystano w tradycyjnej indyjskiej medycynie (Ajurwedzie).
Naukowcy zidentyfikowali ponad 35 różnych witanolidów w ashwagandzie, a każdy z nich ma unikalne właściwości, które mogą przynieść potencjalne korzyści zdrowotne.
Wśród nich znajdują się m.in. witaferyna A o udowodnionym działaniu przeciwcukrzycowym i przeciwnowotworowym [1, 2], a także witanolid D mający właściwości antybakteryjne (m.in. przeciw szczepowi E.coli) [3].
Na podstawie wyników dotychczas przeprowadzonych badań klinicznych witanolidom przypisuje się znacznie więcej właściwości korzystnych dla zdrowia. Badania wskazują m.in. na ich działanie:
- adaptogenne – zwiększają odporność organizmu na warunki stresowe, wspierając jego aktualnie potrzebujące obszary dzięki tzw. naturalnej inteligencji [4],
- przeciwzapalne – tym samym mogąc łagodzić np. dolegliwości bólowe przy zapaleniu stawów [5]
- immunomodulujące – u osób przyjmujących ekstrakt z ashwagandhy zaobserwowano wzrost komórek odpornościowych [6],
- neuroprotekcyjne – standaryzowany na zawartość witanolidów wodny ekstrakt z ashwagandhy przyczynił się do poprawy zdolności poznawczych i psychomotorycznych [19],
- hamujące rozwój pasożytów – wykazano aktywność witanolidów np. przeciw chorobotwórczym pasożytom Leishmania donovani roznoszonym przez zakażone muchówki (nie występują one w Polsce) [29].
Witanolidy mają potwierdzone badaniami działanie przeciwbakteryjne, adaptogenne, przeciwzapalne, immunomodulujące, neuroprotekcyjne.
Dowiedz się więcej o właściwościach ahwagandhy.
Gdzie występują witanolidy?
Indyjska przyroda jest bogata w rośliny zawierające witanolidy.
- Witanolidy zawierają różne gatunki roślin, np. dąbrówka rozłogowa (ajuga reptans) i miechunka (physalis), jednak najbardziej znane źródło witanolidów stanowi Withania somnifera (ashwagandha).
- Najwięcej witanolidów zawiera korzeń ashwagandhy i to on stanowi surowiec zalecany do stosowania w suplementach diety przez Indyjskie Ministerstwo AYUSH promujące medycynę ajurwedyjską.
- Źródłem witanolidów mogą być także liście ashwagandhy, jednak nie są one tak dobrze przebadane jak korzeń. W mniejszych ilościach witanolidy występują również w łodygach i kwiatach witanii ospałej.
- Zależnie od rośliny, np. jej wieku, wielkości, warunków uprawy, stężenie witanolidów w suchej masie ashwagandhy może wynosić od 0,001 do 0,5%. Duże znaczenie ma zatem jakość surowca i jego standaryzacja.
SPRAWDŹ EKSPERCKI RANKING ASHWAGANDHY, W KTÓRYM BIERZEMY POD UWAGĘ ZAWARTOŚĆ WITANOLIDÓW W SUPLEMENTACH DIETY
RANKING 
SUPLEMENTÓW Z ASHWAGANDHĄ
W badaniach klinicznych najczęściej wykorzystuje się standaryzowane ekstrakty z ashwagandhy zawierające od 1,5% do 35% witanolidów. Niestety, nie we wszystkich badaniach te informacje są jawne.
Witanolidy – poznaj dzienną dawkę
W Polsce zalecane dawkowanie ashwagandhy i witanolidów reguluje uchwała Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Wedle niej sproszkowany korzeń Withania somnifera (L.) można przyjmować w ilości do 3 g na dobę, a maksymalna zawartość witanolidów nie może przekraczać 10 mg.
W badaniach klinicznych, w których oceniano działanie ashwagandhy, stosowano znacznie wyższe dzienne dawki witanolidów. Różniły one się pod kątem różnych celów suplementacji. Przykładowo:
- przy stosowaniu 84 mg witanolidów dziennie odnotowano działanie przeciwlękowe ekstraktu z ashwagandhy, w tym obniżenie stężenia porannego kortyzolu (hormonu stresu) [9],
- u osób przyjmujących każdego dnia ekstrakt z ashwagandhy standaryzowany na 21 mg witanolidów odnotowano wzrost przeciwciał [10].
Dawkowanie witanolidów w Polsce określa uchwała GiS, która zaleca stosowanie do 10 mg na dobę. W badaniach dawki dzienne witanolidów to na nawet 84 mg na dobę. Jak dawkować witanolidy? Stosuj się do informacji na opakowaniu suplementu diety.
SZCZEGÓŁOWY PROTOKÓŁ DAWKOWANIA ASHWAGANDHY ZNAJDZIESZ TU
W naszej opinii najbardziej precyzyjne dawkowanie witanolidów zapewniają suplementy diety z ashwagandhą w kroplach/płynie.
Działanie i suplementacja witanolidów – podsumowanie
Witanolidy stanowią związki chemiczne występujące w roślinie Withania somnifera (ashwagandha), które charakteryzują się wysoką aktywnością biologiczną. Liczne badania naukowe potwierdzają m.in. działanie adaptogenne, antybakteryjne, immunomodulujące i przeciwnowotworowe witanolidów. Ich dawkowanie w Polsce określa uchwała GiS, która zaleca stosowanie do 10 mg witanolidów na dobę.