Wpływ promieniowania UV na proces fotostarzenia skóry

Fotostarzenie się skóry to proces przedwczesnego starzenia się skóry narażonej głównie na promieniowanie UV bez odpowiedniej ochrony. W artykule opisujemy jakie zmiany w skórze powoduje promieniowanie UV oraz jak chronić skórę przed fotostarzeniem.

Fotostarzenie się (ang. photoaging) to przyspieszony proces starzenia się skóry zachodzący pod wpływem promieniowania UV.

Co to jest fotostarzenie - photoaging?

Przewlekłe narażenie na promieniowanie UV prowadzi do zmian w naskórku i skórze właściwej. Pod wpływem promieniowania UV skóra staje się zwiotczała, pomarszczona, przesuszona i ogólnie nie wygląda zdrowo.

Naturalnym mechanizmem obronnym organizmu przed promieniowaniem UV jest zwiększona produkcja melaniny, która uwidacznia się w postaci opalenizny.

Osoby o jasnej karnacji, jasnych oczach są o wiele bardziej narażone na szkodliwe skutki promieniowania UV, w tym na nowotwory skóry.

Zarówno naturalne światło słoneczne, jak i sztuczne promieniowanie UV (w solarium) mają negatywny wpływ na skórę. Dlatego tak ważna jest codzienna ochrona, np. kremami z filtrem SPF 50.

Promieniowanie UV

Promieniowanie UV możemy podzielić na trzy pasma UVA, UVB i UVC.

• Promieniowanie UVA to pasma o najdłuższej długości fali. Stanowi aż 95% promieniowania UV, które dociera do Ziemi przez cały rok. Może przenikać do najgłębszych warstw skóry, a nawet tkanek podskórnych powodując przedwczesne starzenie się skóry.
• Promieniowanie UVB to pasma o średniej długości fali. Choć stanowi zaledwie 5% docierającego do Ziemi promieniowania może być bardziej niebezpieczne niż promieniowanie UVA. Odpowiada za rumień i oparzenia słoneczne, jest rakotwórcze, uszkadza struktury DNA.
• Promieniowanie UVC odznacza się najkrótszą długością fali. Praktycznie nie dociera do powierzchni Ziemi gdyż jest pochłaniane przez atmosferę okołoziemską (warstwę ozonową). Jednakże coraz częściej donosi się, że powiększająca się dziura ozonowa może mieć wpływ na jego przenikanie.

Wpływ promieniowania UV na skórę - objawy fotostarzenia

Szacuje się, że nawet 80% zmian zachodzących w skórze niechronionej powstaje pod wpływem światła słonecznego (promieniowania UV). Ponadto na całym świecie ilość wszystkich typów chorób skóry wywołanych nadmiernym promieniowaniem UV znacząco wzrosła w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.

Elastoza słoneczna

Przewlekłe narażenie skóry na promieniowanie słoneczne (promieniowanie UV) prowadzi do fotouszkodzeń. Skóra właściwa bogata w kolagen wraz z siecią włókien elastynowych degraduje, powodując tzw. elastozę słoneczną. Normalna skóra właściwa zostaje zastąpiona nieprawidłowymi, dużymi grudkami z losowo ułożonychwłókien elastycznych.

Promieniowanie UV powoduje suchość i szorstkość skóry

Pod wpływem promieniowania UV warstwa hydrolipidowa naskórka zostaje uszkodzona. Zmniejsza się w niej ilość ceramidów, steroli i kwasów tłuszczowych oraz zwiększa się transepidermalna utrata wody (TEWL).

Jednym z ważniejszych czynników odpowiedzialnych za nawilżenie skóry jest kwas hialuronowy (HA). Badania potwierdzają, że wraz z wiekiem tempo syntezy kwasu hialuronowego i jego metabolizm zmieniają się po ekspozycji na promieniowanie UVB.

Promieniowanie UV powoduje zmiany barwnikowe i nowotwory skóry

Uważa się, że promieniowanie UVB jest czynnikiem zewnętrznym w największym stopniu odpowiedzialnym za powstawanie plam pigmentowych - przebarwień, piegów, plam soczewicowatych.

Jednym z głównych czynników ryzyka zachorowalności na nowotwory skóry zwłaszcza w przypadku ludzi o jasnej karnacji, są oparzenia skóry związane z ekspozycją na promienie słoneczne UV.

Amerykański dermatolog Thomas B. Fitzpatrick w 1975 roku wprowadził ogólną klasyfikację koloru ludzkiej skóry ze względu na jej fototyp (pigmentację skóry) i efekt działania na nią promieniowania słonecznego.

Generalnie nowotwory skóry pojawiają się częściej u rasy kaukaskiej niż u przedstawicieli ras cechujących się ciemniejszym zabarwieniem skóry (Afrykanie, Latynosi czy Hindusi).

Najgroźniejsze jest przebywanie na słońcu ludzi o fototypie 1 i 2 (występującym u rasy kaukaskiej), o włosach rudych lub blond i bardzo jasnej karnacji skóry, ze skłonnością do oparzeń słonecznych.

Promieniowanie UV prowadzi do utraty jędrności i elastyczności skóry oraz powstawania zmarszczek

Badania potwierdzają, że codzienna ekspozycja na niską dawkę słonecznego promieniowania UV (poniżej oparzeń słonecznych) jest wystarczająca do degradacji kolagenu i włókien elastycznych skóry, oraz do zwiększonej produkcji MMP.

MMP - metaloproteinazy macierzy to w uproszczeniu grupa enzymów odpowiadających za rozkład macierzy pozakomórkowej i degradację włókien kolagenowych.

ZOBACZ NAJLEPSZE KOLAGENY DO TWARZY

RANKING KOLAGENÓW DO TWARZY

Promieniowanie UV powoduje pękanie krwionośnych

Proces starzenia się skóry zawsze jest związany ze zmniejszeniem unaczynienia. Jednakże w skórze narażonej na promieniowanie UV zmiany te są znacznie bardziej widoczne.

W skórze, która uległa fotostarzeniu obserwujemy zmniejszenie mikrokrążenia skórnego. Prowadzi to do obniżenia temperatury skóry oraz zmniejszonego zaopatrzenia w składniki odżywcze. Powoduje to m. in. ścieńczenie skóry.

Dodatkowo promieniowanie UV powoduje rozszerzanie się drobnych naczyń krwionośnych, które znajdują się pod skórą, na głębokości około 0,4mm. Powstają teleangiektazje - pajączki naczyniowe, które są formą zaburzeń krążenia żylnego.

Promieniowanie UV powoduje powstawanie zaskórników

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może powodować rozszerzanie się gruczołów łojowych w skórze oraz nadmierną produkcję sebum. Skóra staje się tłusta i zaczyna się błyszczeć.

Dodatkowo zaczynają pojawiać się zaskórniki i prosaki. Choć są niegroźne dla zdrowia stanowią uciążliwy i nieestetyczny problem.

Fotostarzenie się skory profilaktyka

O ile na naturalny proces starzenia się nie mamy większego wpływu przed fotostarzeniem się skóry możemy się chronić.

Pamiętajmy aby unikać ekspozycji na słońce w godzinach gdy nasilenie promieniowania jest największe czyli między godziną 10 a 15. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i osób o bardzo jasnej karnacji.

Już w dzieciństwie nasza skóra powinna być chroniona przed bezpośrednim działaniem promieniowania UV. Ta ochrona powinna być stosowana przez całe życie.

Jeszcze kilkanaście lat temu ochrona przeciwsłoneczna nie była tak popularna a mocna opalenizna była modna. Dziś jest inaczej, jesteśmy bardziej świadomi zagrożeń jakie niesie nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Świadomie sięgamy po kosmetyki z filtrem SPF.

Stosując kosmetyki z filtrami SPF warto pamiętać o kilku rzeczach.

• nawet osoby o ciemnej karnacji potrzebują ochrony przed promieniowaniem UV. Zawarta w ich skórze melanina chroni ich skórę przed poparzeniami, ale nie przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.
• każdy kosmetyk z filtrami SPF, niezależnie od rodzaju kosmetyku, zawartego w nim filtru (chemiczny czy mineralny) i faktora należy aplikować minimum co 2h.
• nawet wodoodporne kosmetyki z filtrami SPF należy aplikować ponownie.
• nawet najwyższe filtry SPF nie spowodują, że się nie opalimy. Wielkość filtra SPF oznacza ile razy dłużej musielibyśmy się opalać aby doznać oparzeń słonecznych. Dla przykładu SPF 20 wydłuży czas “bezpiecznej” ekspozycji na słońce 20 razy. Opalenizna powstaje znacznie wolniej, ale dłużej się utrzymuje.
• nakładając kosmetyk z filtrem SPF należy pamiętać o jego aplikacji na wszystkie odsłonięte części ciała, nie tylko na twarz.
• kosmetyki z filtrami SPF należy używać przez cały rok - również zimą.

Kolagen ma wpływ na ochronę skóry przed fotostarzeniem

Istnieją badania, które potwierdzają, że suplementacja kolagenem może mieć korzystny wpływ na ochronę skóry przed uszkodzeniami powodowanymi przez promieniowanie UV.

RANKING KOLAGENÓW DO PICIA

RANKING KOLAGENÓW DO PICIA

Aby ocenić ochronny wpływ suplementacji kolagenu na proces fotostarzenia się skóry oceniano wskaźniki antyoksydacyjne skóry, poziom lipidów, ilość ceramidów w skórze, kolagenu i glikozaminoglikanów.

Badania przeprowadzone w 2012 roku potwierdziły, że suplementacja peptydów kolagenowych hamuje gromadzenie się nieprawidłowych włókien sprężystych i rozpad kolagenu oraz wpływa na zwiększenie elastyczności skóry. 

Inne badania potwierdziły, że peptydy kolagenowe przyjmowane w dawkach od 50-200mg/kg masy ciała wzmacniają aktywność enzymów antyoksydacyjnych. Wpływa to na ochronę włókien kolagenowych pod naskórkiem. 

Suplementacja peptydów kolagenowych zapobiegała degradacji kolagenu poprzez hamowanie produkcji MMP.

 

Źródła

• Baumann L, Bernstein EF, Weiss AS, Bates D, Humphrey S, Silberberg M, Daniels R. Clinical Relevance of Elastin in the Structure and Function of Skin. Aesthet Surg J Open Forum. 2021 May 14;3(3):ojab019. doi: 10.1093/asjof/ojab019.
• Zhang Z, Zhu H, Zheng Y, Zhang L, Wang X, Luo Z, Tang J, Lin L, Du Z, Dong C. The effects and mechanism of collagen peptide and elastin peptide on skin aging induced by D-galactose combined with ultraviolet radiation. J Photochem Photobiol B. 2020 Sep;210:111964. doi: 10.1016/j.jphotobiol.2020.111964.
• Tanaka M, Koyama Y, Nomura Y. Effects of collagen peptide ingestion on UV-B-induced skin damage. Biosci Biotechnol Biochem. 2009 Apr 23;73(4):930-2. doi: 10.1271/bbb.80649.
• ICHIHASHI, Masamitsu, et al. Photoaging of the skin. Anti-Aging Medicine, 2009, 6.6: 46-59.
• WOLNICKA-GŁUBISZ, Agnieszka; PŁONKA, Przemysław M. Rola promieniowania UV w etiopatogenWOLNICKA-GŁUBISZ, Agnieszka; PŁONKA, Przemysław M. Rola promieniowania UV w etiopatogenezie czerniaka skóry.ezie czerniaka skóry.
• Zhuang Y, Hou H, Zhao X, Zhang Z, Li B. Effects of collagen and collagen hydrolysate from jellyfish (Rhopilema esculentum) on mice skin photoaging induced by UV irradiation. J Food Sci. 2009 Aug;74(6):H183-8. doi: 10.1111/j.1750-3841.2009.01236.x.
• Pyun HB, Kim M, Park J, Sakai Y, Numata N, Shin JY, Shin HJ, Kim DU, Hwang JK. Effects of Collagen Tripeptide Supplement on Photoaging and Epidermal Skin Barrier in UVB-exposed Hairless Mice. Prev Nutr Food Sci. 2012 Dec;17(4):245-53. doi: 10.3746/pnf.2012.17.4.245.
• HOU, Hu, et al. The effect of pacific cod (Gadus macrocephalus) skin gelatin polypeptides on UV radiation-induced skin photoaging in ICR mice. Food chemistry, 2009, 115.3: 945-950.